Malaria (zimnica): występowanie, objawy, przebieg, leczenie

Konsultacja z e-receptą Lek. rodzinny Specjalista

Malaria ma niezbyt charakterystyczne objawy, przynajmniej w początkowej fazie. W pierwszych dniach choroby występują dreszcze i uczucie zimna, następnie pojawia się wysoka gorączka oraz intensywne poty związane z jej spadkiem. Pierwsze objawy malarii przypominają więc silną grypę. Niestety, później może być znacznie gorzej. Co grozi choremu? Sprawdź, jak przebiega choroba. Dowiedz się, dlaczego ataki malarii objawiają się wysoką gorączką.

Malaria: występowanie

Malaria jest groźną chorobą pasożytniczą przenoszoną przez samice komarów z rodzaju Anopheles. Wywołują ją zarodźce malarii, czyli pierwotniaki z rodzaju Plasmodium, które trafiają do krwioobiegu człowieka po ukąszeniu przez zakażonego komara.

Choroba występuje w ponad 100 krajach na świecie, głównie na tropikalnych obszarach Afryki, Azji Południowo-Wschodniej, Ameryki Środkowej i Południowej oraz na wyspach Południowo-Zachodniego Pacyfiku.

Oto lista krajów malarycznych:

• Afganistan,
• Angola,
• Arabia Saudyjska (głównie emiraty graniczące z Jemenem),
• Azerbejdżan,
• Bangladesz,
• Belize,
• Benin Bhutan,
• Birma,
• Boliwia,
• Botswana,
• Brazylia (stany Acre, Amazonas, Amapa, Mato Grosso, Para, Rondonia,Roraima, Tocantins, Maranhato),
• Burkina Faso,
• Burundi,
• Chiny - rejony wiejskie,
• Czad,
• Dominikana,
• Dżibuti,
• Ekwador,
• Erytrea,
• Etiopia,
• Filipiny – tereny wiejskie,
• Gabon,
• Gambia,
• Ghana,
• Gujana – rejony wiejskie,
• Gujana Francuska,
• Gwatemala – rejony wiejskie,
• Gwinea,
• Haiti,
• Honduras,
• Indie,
• Indonezja,
• Iran – tereny wiejskie,
• Jemen,
• Kambodża,
• Kamerun,
• Kenia,
• Kolumbia – rejony wiejskie,
• Kongo,
• Koreańska Republika Ludowo-Demokratyczna – południowe prowincje,
• Korea Południowa – wiejskie tereny na północy,
• Laos,
• Liberia,
• Madagaskar,
• Majotta,
• Malawi,
• Malezja – rejony wiejskie,
• Mali,
• Mauretania – na południu kraju,
• Meksyk – niektóre stany,
• Mozambik,
• Namibia – niektóre prowincje,
• Nepal,
• Niger,
• Nigeria,
• Nikaragua – niektóre dystrykty,
• Pakistan,
• Panama,
• Papua-Nowa Gwinea,
• Paragwaj – niektóre departamenty,
• Peru - niektóre departamenty,
• RPA – niektóre prowincje,
• Rwanda,
• Salwador – nieliczne przypadki,
• Senegal,
• Sierra Leone,
• Suazi – przy granicy z Mozambikiem i RPA,
• Somalia,
• Sudan,
• Surinam – niektóre prowincje,
• Tadżykistan,
• Tajlandia – na niektórych terenach wiejskich,
• Tanzania,
• Timor wschodni,
• Togo,
• Turcja – niektóre prowincje na południu kraju,
• Uganda,
• Vanuatu,
• Wenezuela – tereny wiejskie w niektórych stanach,
• Wietnam – tereny wiejskie,
• Wybrzeże Kości Słoniowej,
• Wyspy Salomona,
• Wyspy świętego Tomasza i Książęca,
• Wyspy Zielonego Przylądka,
• Zambia,
• Zanzibar,
• Zimbabwe.

Co warto podkreślić, na malarię nie chorują tylko mieszkańcy wymienionych krajów, ale także turyści, którzy coraz chętniej podróżują do krajów tropikalnych. Każdego roku na chorobę zapada ponad 220 milionów osób, z czego ponad pół miliona umiera.

Malaria zbiera śmiertelne żniwo głównie na tropikalnych obszarach Afryki. Większość śmiertelnych ofiar to afrykańskie dzieci poniżej 5. roku życia. 

Malaria - co to jest?

Malaria, znana też jako zimnica, a dawniej febr, jest groźną tropikalną chorobą pasożytniczą, przenoszoną przez samice komarów widliszków z rodzaju Anopheles.

Chorobę wywołują zarodźce, czyli pierwotniaki z rodzaju Plasmodium. Z kilku odmian zarodźca malarii dla człowieka najgroźniejszy jest zarodziec sierpowaty (Plasmodium falciparum) – tym przypadku malaria ma zdecydowanie najcięższe objawy i przebieg. Potencjalnie mogą być one nawet śmiertelne. Najczęściej jednak ludzie zostają zakażeni przez nieco mniej zjadliwego zarodźca ruchliwego (Plasmodium vivax).

W przypadku malarii objawy najczęściej występujące to:

• Gwałtowny, powtarzający się cyklicznie atak bardzo wysokiej gorączki, poprzedzony dreszczami i uczuciem przeraźliwego zimna, a zakończony silnymi potami
• Bóle głowy, wymioty, nudności, biegunka
• Bóle brzucha spowodowane powiększeniem śledziony
• Bóle mięśni i stawów oraz kręgosłupa
• Duszności, kaszel
• Zaburzenia świadomości, majaczenie
• Ogólne osłabienie, złe samopoczucie
• Niedokrwistość hemolityczna
• Żółtaczka
• Uszkodzenia neurologiczne
• Uszkodzenia narządów wewnętrznych

Malaria: objawy

Pierwsze objawy malarii pojawiają się około 15. dnia po ukłuciu przez przenoszącego zakażenie komara. Można je pomylić z objawami typowymi dla silnego ataku grypy. Osoba zakażona odczuwa silne dreszcze (stąd dawna nazwa – febra) oraz chłód zwiastujący nadejście gorączki. Ta trwa około 4-6 godzin i jest bardzo wysoka - osiąga poziom nawet 41 stopni Celsjusza. Następującemu potem obniżeniu temperatury towarzyszyć będzie bardzo intensywne pocenie się.

W początkowej fazie choroby zakażony odczuwa też silne osłabienie, nudności, zawroty głowy mogące prowadzić do wymiotów, niewykluczona jest również biegunka. U chorego obserwuje się powiększenie wątroby i śledziony, co może skutkować bólem w jamie brzusznej.

W dalszej kolejności cykl powtarza się aż do czasu wyleczenia. W międzyczasie pojawiają się też inne objawy malarii, takie jak ból głowy, wymioty, nudności, biegunka, bóle brzucha spowodowane powiększeniem śledziony, bóle mięśni i stawów oraz kręgosłupa, duszności, kaszel. Malaria objawy może też mieć poważniejsze, jak choćby zaburzenia świadomości, majaczenie, niedokrwistość hemolityczna, żółtaczka, uszkodzenia neurologiczne, uszkodzenia narządów wewnętrznych. W najcięższych przypadkach malaria kończy się śmiercią. Wiele przy tym zależy, jaki charakter ma choroba, co w dużej mierze warunkowane jest typem zarodźca, który wywołał malarię.

Jak więc widać, malaria objawy ma ciężkie, ale nie szczególnie charakterystyczne. Oczywiście dostępne narzędzia diagnostyczne (np. zarodziec malarii w preparacie krwi), które pozwalają na postawienie szybkiej i precyzyjnej diagnozy. Zanim jednak osoba zakażona zostanie przebadana, we wstępnym rozpoznaniu choroby istotne są takie czynniki, jak prawdopodobieństwo jej wystąpienia (w oczywisty sposób malaria jest brana pod uwagę w przypadku osób mieszkających w strefie międzyzwrotnikowej, lub podróżujących po krajach tropikalnych), a także swoisty rytm występowania objawów.

Malaria: przebieg choroby

Objawy choroby pojawiają się w charakterystycznych cyklach. Jeżeli do zakażenia doszło za sprawą zarodźca małpiego (Plasmodium knowlesi) napady gorączki powtarzają się co 24 godziny. W przypadku zarodźca ruchliwego (Plasmodium vivax) lub owalnego (Plasmodium ovale) cykl trwa 48 godzin, zaś jeśli chodzi o zarodźca pasmowego  (Plasmodium malariae), bardzo wysoka gorączka pojawia się co 72 godzin.

Najmniej charakterystyczny jest przebieg choroby wywołanej przez najgroźniejszego zarodźca sierpowatego (Plasmodium falciparum) gdzie trudno zanotować większą regularność. W tym przypadku możliwe jest, że ze zmiennym nasileniem podwyższona temperatura będzie się utrzymywać przez cały czas trwania choroby.

Dlaczego ataki malarii objawiają się wysoką gorączką i jej cyklicznym przebiegiem? Powodem jest rozpad bardzo dużej liczby zarażonych erytrocytów (krwinek czerwonych), których szczątki krążą po organizmie a także uwolnienie się z nich tzw. merozoitów atakujących kolejne krwinki.

Niezależnie od rodzaju zarodźca, który wywołał malarię i związanych z tym interwałów dzielących kolejne cykle, napady gorączki pojawiają się przez cały czas trwania choroby, a więc zazwyczaj przez kilka tygodni. Towarzyszą im inne wymienione wyżej symptomy, przy czym w miarę postępów leczenia choroba przebiega coraz łagodniej, a temperatury z czasem osiągają nieco niższe wartości.

Należy pamiętać, że w przypadku zakażenia zarodźcem sierpowatym istnieje bardzo wysokie ryzyko wystąpienia powikłań, wśród których wymienić można uszkodzenie mózgu (malaria mózgowa), ciężką niedokrwistość, ciężką niewydolność krążeniowo-oddechową czy ciężką niewydolność nerek. Chorzy na tę odmianę malarii (która ze względu na powikłania zwana jest złośliwą) często zapadają w śpiączkę. Niestety, malaria wywołana przez zarodźca sierpowatego zbiera śmiertelne żniwo. Szacuje się, że w przypadku zapadnięcia na tę odmianę choroby, ryzyko zgonu z powodu powikłań wynosi nawet 20 procent.

Malaria: leczenie w Polsce

Jak zalecają polscy specjaliści z zakresu medycyny morskiej i tropikalnej, osoby, które zaraziły się malarią w czasie pobytu w tropikach, z założenia każdorazowo powinny być leczone tak, jak leczy się najcięższe postaci choroby. A to ze względu na fakt, że układ odpornościowy mieszkańców Europy może nie być przygotowany na zetknięcie z malarią w takim stopniu, jak ma to miejsce w przypadku mieszkańców Afryki, południowej Azji oraz międzyzwrotnikowych rejonów Ameryki.

Wiele osób zastanawia się, czy malaria jest uleczalna. Warto podkreślić, że w przypadku zachorowania przez turystę i szybkim wdrożeniu leków na malarię jest całkowicie uleczalna. Niemniej w wielu przypadkach jest późno diagnozowana, co wpływa na jej wysoką śmiertelność.

Około dwa miesiące przed planowaną podróżą do kraju endemicznego występowania malarii należy udać się do lekarza specjalizującego się medycynie podróży lub chorobach zakaźnych. Lekarz dobierze odpowiednie lekarstwo przeciw malarii pod kątem konkretnego regionu, do którego turysta się wybiera.

Do najpopularniejszych leków należą: chlorochina oraz doksycylina. Przyjmuje się je przed podróżą, w jej trakcie, a także po powrocie do kraju. W przypadku wystąpienia jakichkolwiek objawów po powrocie z wakacji, które mogłyby świadczyć o malarii, należy jak najszybciej udać się do lekarza, najlepiej do specjalisty z zakresu medycyny podróży, medycyny morskiej i tropikalnej lub chorób zakaźnych. Pomocy można szukać w przyszpitalnej poradni, w szpitalu z odziałem zakaźnym lub w prywatnym gabinecie lekarskim.

Przychodnia online Dimedic - wybierz konsultację:

Lekarz rodzinny

Lekarz internista

E-recepta online

Udostępnij

Do znajomych

Tweetnij

Wyślij link