Jak i po jakim czasie działają tabletki antykoncepcyjne? Wszystko co powinnaś wiedzieć na ten temat
Autor: mgr farm. Kaja Rutka-Iwańska
Antykoncepcja odgrywa zasadniczą rolę w regulacji liczby urodzeń. Jedną z najczęściej wybieranych metod zapobiegania ciąży jest przyjmowanie tabletek hormonalnych. Rozwiązanie to jest bardzo skuteczne o ile stosowane jest ściśle z zaleceniami. Czy tabletki działają od razu i w jaki sposób chronią przed niechcianą ciążą?
Jak działają tabletki antykoncepcyjne?
Hormonalne tabletki antykoncepcyjne to najbardziej rozpowszechniona farmakologiczna metoda kontroli urodzeń.
Ich działanie opiera się głównie na trzech podstawowych mechanizmach:
- zapobieganiu owulacji, czyli uwolnieniu komórki jajowej gotowej do zapłodnienia;
- zapobieganiu zapłodnieniu komórki jajowej;
- stworzeniu warunków, które nie pozwalają na zagnieżdżenie się zapłodnionej komórki jajowej w macicy.
Wyróżnia się dwa rodzaje tabletek hormonalnych
Tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe, znane również jako mini-pills, są formą antykoncepcji zawierającą tylko progestageny. Działają one poprzez zagęszczenie śluzu szyjkowego i redukcję grubości błony śluzowej macicy, co utrudnia zagnieżdżenie się zarodka. Są one szczególnie polecane dla kobiet karmiących piersią oraz tych, które nie mogą stosować estrogenów. Choć metoda ta może wiązać się z nieregularnymi krwawieniami i innymi efektami ubocznymi, jej zaletą jest brak estrogenów, co czyni ją dostępną dla szerszej grupy kobiet. Bardzo istotne jest przestrzeganie ścisłego harmonogramu dawkowania, aby zapewnić skuteczność tej metody antykoncepcji.
Mechanizm antygonadotropinowy, zapobiega owulacji, co jest kluczowe w jej skuteczności. Różnorodność dostępnych gestagenów pozwala na indywidualne dopasowanie metody do potrzeb i stanu zdrowia kobiety. Gestageny są szeroko stosowane w medycynie nie tylko jako metoda antykoncepcji. Wspomagają regulację cyklu menstruacyjnego i zaburzeń miesiączkowania. Ponadto, są wykorzystywane w terapii dolegliwości związanych z menopauzą, zapobieganiu przedwczesnym porodom, leczeniu endometriozy, a także w terapii niektórych nowotworów, takich jak rak endometrium czy rak piersi.
Tabletki antykoncepcyjne dwuskładnikowe, znane również jako DTA, to zaawansowane środki farmakologiczne, wykorzystujące synergiczne działanie progestagenów i estrogenów. Progestageny działają poprzez wpływ na śluz szyjkowy i endometrium. Natomiast estrogeny wpływają hamująco na oś przysadka-podwzgórze-jajnik, w wyniku czego nie dochodzi do uwalniania hormonu folikulotropowego (FSH). Spadek stężenia FSH prowadzi do zablokowania dojrzewania pęcherzyka jajnikowego. W efekcie synergicznego działania tych hormonów dochodzi do zahamowania owulacji. Dodatkowo obecność estrogenów wspomaga regulację cyklu miesiączkowego. To kompatybilne połączenie składników sprawia, że DTA są skutecznym i elastycznym rozwiązaniem w planowaniu rodziny.
Wybór konkretnego rodzaju preparatu powinien zostać dostosowany do indywidualnych potrzeb zdrowotnych pacjentki. Powinien być dokonany po konsultacji z lekarzem, aby zapewnić maksymalną skuteczność przy minimalnym ryzyku działań niepożądanych.
Kiedy zacząć brać tabletki antykoncepcyjne?
- Jeśli w poprzednim miesiącu nie była stosowana antykoncepcja hormonalna, zaleca się rozpoczęcie kuracji w pierwszym dniu cyklu menstruacyjnego, który jest również dniem rozpoczęcia krwawienia. Istnieje możliwość rozpoczęcia przyjmowania tabletek między 2 a 5 dniem cyklu, lecz wtedy konieczne jest użycie dodatkowej metody antykoncepcyjnej, takiej jak np. prezerwatywa.
- Jeśli dotychczas stosowano złożone hormonalne środki antykoncepcyjne, rozpoczęcie stosowania nowego produktu powinno nastąpić bezpośrednio po zakończeniu cyklu poprzedniego leku, czyli w pierwszym dniu po ostatniej aktywnej tabletce. Nie należy opóźniać rozpoczęcia nowego opakowania dłużej niż do czasu zakończenia standardowej przerwy w przyjmowaniu tabletek lub po zakończeniu cyklu placebo.
W sytuacji zmiany z metody dopochwowej lub transdermalnej, zalecane jest, aby nowy środek antykoncepcyjny został zastosowany natychmiast po usunięciu poprzedniego systemu terapeutycznego, nie czekając na planowaną zmianę systemu. - W przypadku uprzedniego stosowaniu środka antykoncepcyjnego zawierającego wyłącznie progestagen (minitabletka, iniekcje, implant, system terapeutycznego domaciczny zawierający progestagen) można przerwać przyjmowanie minitabletki każdego dnia i rozpocząć przyjmowanie nowych tabletek (w przypadku implantu czy systemu w dniu ich usunięcia, w przypadku iniekcji w dniu, w którym należałoby wykonać następne wstrzyknięcie).
- przy zmianie na inny preparat jednoskładnikowy nie ma potrzeby stosowania żadnych dodatkowych metod antykoncepcyjnych.
- przy zmianie na preparat złożony istnieje konieczność stosowania dodatkowej antykoncepcji mechanicznej przez pierwsze 7 dni przyjmowania tabletek.
Czy tabletki antykoncepcyjne działają od pierwszego dnia?
Od kiedy działają tabletki antykoncepcyjne to pytanie, które zadaje sobie chyba każda kobieta rozważająca rozpoczęcie ich stosowania.
Odpowiedź, po ilu dniach działają tabletki antykoncepcyjne zależy od dnia cyklu w jakim zostanie przyjęta pierwsza tabletka i z jakim preparatem mamy do czynienia (jedno-, dwuskładnikowy).
Rozpoczęcie stosowania tabletek antykoncepcyjnych wymaga uwagi co do czasu ich przyjęcia w odniesieniu do cyklu menstruacyjnego. Jeśli pierwsza tabletka zostanie przyjęta w pierwszym dniu krwawienia, a tabletki są kombinacją estrogenów i gestagenów, ich działanie jest natychmiastowe.
W przypadku tabletek zawierających wyłącznie gestagen, zaleca się odczekanie 48 godzin przed współżyciem lub użycie dodatkowej metody antykoncepcyjnej, takiej jak prezerwatywa.
Przyjęcie pierwszej tabletki po pięciu dniach od rozpoczęcia cyklu może nie zapobiec owulacji, dlatego konieczne jest codzienne przyjmowanie tabletek przez kolejne siedem dni, aby zapewnić skuteczną ochronę. W tym okresie zaleca się również stosowanie dodatkowych środków antykoncepcyjnych. Ważne jest, aby pamiętać o regularności i konsekwencji w przyjmowaniu tabletek, najlepiej o stałej porze każdego dnia, co zwiększa ich skuteczność.
Po jakim czasie działają tabletki antykoncepcyjne?
Nie ma jednej odpowiedzi na pytanie po jakim czasie działa antykoncepcja, zależy to od formy i rodzaju zastosowanego preparatu.
Zastanawiając się zaś dokładnie po jakim czasie tabletki antykoncepcyjne zaczynają działać należy wziąć pod uwagę czy są one jedno czy dwuskładnikowe i kiedy rozpoczęto ich przyjmowanie.
Tabletki jednoskładnikowe przyjęte pierwszego dnia cyklu osiągają swoją pełną skuteczność po ok 48h od podania pierwszej tabletki. Przyjęcie tabletki w każdym innym dniu wymaga upływu 7 dni do uzyskania właściwej ochrony przed zajściem w ciążę.
Dwuskładnikowe tabletki zapobiegają zapłodnieniu już pierwszego dnia stosowania, o ile rozpocznie się ich przyjmowanie w pierwszym dniu cyklu (czyli w pierwszym dniu krwawienia menstruacyjnego). Jeśli leki te zacznie się przyjmować w innym momencie cyklu - 7 dni regularnego stosowania to czas po jakim zadziałają tabletki antykoncepcyjne z pełną skutecznością.
Przychodnia online Dimedic - wybierz konsultację:
Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
Bibliografia do artykułu
- CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO, Azalia, 75 mikrogramów, tabletki powlekane
- CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO Sylvie 20, 20 µg + 75 µg, tabletki drażowane
- Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące wskazań i bezpieczeństwa stosowania antykoncepcji hormonalnej oraz wewnątrzmacicznej, Ginekol Pol. 3/2014, 85, 234-239, s. 131
- Krajewska N., Żeńskie hormony płciowe i antykoncepcja hormonalna, Gazeta Farmaceutyczna, lipiec-sierpień 2016.
- Birtch R.L., Olatunbosun O.A., Pierson R.A. Ovarian follicular dynamics during conventional vs. continuous oral contraceptive use. Contraception 2006; 73: 235–243.
- Postacie leków antykoncepcyjnych Alicja Konieczna1 , Marta Czapiewska1 , Jerzy Krysiński1 1 Katedra Technologii Postaci Leku, Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Polska Farmacja Polska, ISSN 0014-8261 (print); ISSN 2544-8552 (on-line)
- Stanowisko Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące przyczyn braku skuteczności antykoncepcji hormonalnej, Ginekol Pol. 2011, 82, 313-317
Podobne artykuły
